"Diskten verileri sildim. Format attım. Buna rağmen verilerim tamamen silinmedi. Nasıl oluyor da bütün verileri silmemi rağmen verilere tekrar ulaşılabiliyor?" sorularını sıkça duymuşsunuzdur. Bu soruya yanıt vermek için verilerin disklerde nasıl tutulduğunu temel düzeyde bilmemiz gereklidir. Bu yazımızda disk üzerinde verilerin ne şekilde tutultuduğunu inceleyip yukarıdaki soruların yanıtını arayacağız.
Diskler, verilerin saklanması, korunması ve yedeklenmesi için kullanılan ortamlardır. Mekanik bir yapıda olan diskler, silindirlerden oluşur. Disk kafası adı verilen mekanik aksam, verileri disk yüzeyinden okumaya ve diske yüzeyine yazmaya yarar. Saklanması istenen veri, işletim sistemi aracılığıyla hafızadan veya diskin başka bir bölümünden alınıp disk kafasına oradan da istenen disk bölümüne yazılması için yönlendirilir. Diskin neresine yazıldığı bilgisi yani adresi, aynı veriye bir sonraki erişim için özel yerlerde tutulur.
Diski çok büyük bir otele benzetebilirsiniz. Verileri de otelde kalmaya gelen müşterilere. Müşteri ilk gelişte kendisine uygun odada kalmak için resepsiyondan yardım ister. İlgili işlemlerden sonra müşteriye bir oda verilir ve bu oda bilgisi oda-rezerve defterine yazılır. Bu bağlamda otelin resepsiyonunda hangi nolu dairede kimin oturduğu bilgisinin bulunduğu söyleyebiliriz. İstenildiği takdirde kişilere tek tek daireler dolaşarak değil, resepsiyondaki bilgiler ışığında erişilebilir. Disklerdeki mantık da buna benzerdir. Dosya adresleri, belirli yerlerde özel bir formatta saklanır. Bu dosyaların bir kısmı Microsoft tabanlı sistemlerde FAT(File Allocation Table) olarak isimlendirilir. Otel örneğindeki oda-rezerve defterini FAT'a benzetebilirsiniz. Hangi dosya nerede sorusunun cevabı buradan bulunur. 1 MB olan bir dosyanızı 10 gün sonra güncelleyip 3 MB a çıkardığınız düşünelim. Güncellenen kısım hemen 1MB'dan sonra yazılmayabilir. Bu durumlarda dosyalar fragmente olur ve güncellenen 2 MB'lık kısım diskin başka bir yerine yazılır. O nedenle verilere daha hızlı erişim için, bazı disk araçları defragmantasyon işlemi yapar. Yazılan yerin fiziksel adresi linkli liste mantığında saklanan FAT içine yazılır. Bu dosya açılmak istendiğinde FAT üzerinden dosyanın fiziksel adresleri bulunur ve gösterilir. FAT'ın 12, 16 ve 32 'lik çeşitleri vardır. Ama şu anda FAT'dan daha çok B+ tree mantığında bulunan NTFS(New Technology File System) kullanılır. Çernobil virüsünün FAT üzerinde etkili olduğu da düşünülürse, NTFS'in ne derece önemli olduğu anlaşılacaktır.
Bu noktada diskte FAT yapısının ne derece hayati öneme sahip olduğunu görebiliriz. Yani bir dosyaya erişiminiz dorudan FAT üzerinden yapılmakta olup en ufak bir eksikliğin dosyaya erişememe olarak değerleneceğinin de altını çizmek gerekmektedir. Örneğimize gelirsek, resepsiyondaki görevli bir müşteri ayrılınca yerini siler ve yeni kullanımlar için odanın rezerveye açık olduğunu belirtir.
Sonuç olarak dosyalar fiziksel olarak diskin belirli bölümlerinde bulunurlar. FAT gibi yapılarda da, bu adres yazılarak erişimin sağlanması amaçlanır. Herhangi bir silme işlemi de doğrudan bu yapılarda değişikliğe gider. O nedenle bir dosyanın Shift+Delete ile silinmiş olması bile fiziksel olarak silinmesi anlamına gelmez. Peki bir dosya fiziksel olarak ne zaman silinir sorusuna gelinirse, diske yazılan yeni verilerin eskiden kullanılan ama silinen yerlere yazılmasıyla(overwrite) ile kaybolur. O nedenle silinen verilerin kurtarılamamasından bu sayede bahsedilebilinir. Bazı recovery programları, diskin tamamını sektör sektör okuyarak verileri bulmaya çalışır.
Disklerde tutulan verilerin saklanma yöntemi en temel haliyle yukarıda belirtildiği gibidir. Artık verilerim neden tamamen silinmiyor sorusunun cevabını daha rahat verebilirsiniz.
